De valkuil van de dramadriehoek
Als een gesprek tussen twee of meerdere personen niet helemaal lekker loopt, bestaat er een grote kans dat je in de dramadriekhoek terecht bent gekomen. De dramadriehoek is een werkmodel uit de Transactionele Analyse en visueel stelt het een driehoek voor, waarbij een herhalend interactie-patroon te zien is.
De rollen hebben een vaste negatieve dynamiek met elkaar.
De aanklager (kritische ouder)
De aanklager is iemand die anderen beschuldigd van zaken die ze in zijn ogen fout hebben gedaan. Ook maakt de aanklager gebruik van iemands zwakke plekken. “Als je handen net zo goed werken als je mond, hadden we niet te klagen” Daarmee zorgt hij ervoor dat de ander zich schuldig voelt, waardoor zijn gevoel van eigenwaarde toeneemt.
De redder (voedende ouder)
De redder neemt de verantwoordelijkheid op zich door – meestal ongevraagd – hulp te bieden. “Laat mij dat nu maar doen, dan is het maar gebeurd.” Daarmee maakt hij anderen een soort van hulpeloos en maakt hij zichzelf onmisbaar.
Het slachtoffer (kindrol)
Het slachtoffer vindt zichzelf altijd de dupe van iets waarvan hij denkt dat hij er niets aan kan doen. Hij neemt geen verantwoordelijkheid op zich en doet zelf niets aan de situatie. Dit kan twee uitwerkingen hebben: of hij roept met zijn gedrag de sympathie op van de redder of hij daagt de aanklager uit die zich irriteert aan zijn gedrag.
Eenmaal in de dramadriehoek is het knap lastig om er weer uit te stappen omdat de rollen gemakkelijk inwisselbaar zijn en complementair zijn. Dat wil zeggen dat ze niet zonder elkaar kunnen. Een redder wiens hulp niet op prijs gesteld wordt, verandert al snel in de aanklager of het slachtoffer en dit geldt ook voor de andere twee rollen.
Verborgen emoties
Hoe vreemd het ook misschien klinkt, diegene die een rol uit de dramadriehoek aanneemt, doet dit om een bepaalde negatieve gedachte over zichzelf uit de weg te gaan. In plaats van zichzelf kwetsbaar op te stellen en de ander te vertellen hoe hij zich werkelijk voelt of wat hij werkelijk nodig heeft, stapt hij in de rol van aanklager, redder of slachtoffer.
Er gebeurt iets (of er wordt iets gezegd) en de persoon in kwestie heeft daar een bepaalde gedachte over die gevoed wordt vanuit eerdere ervaringen. Die gedachte maakt een reactie los welke resulteert in een herhaald patroon van gedrag en communicatie. Iemand die ooit ontzettend in de maling is genomen (slachtoffer) is hier dusdanig alert op dat dit niet nog een keer gebeurt en ziet in veel situaties een aanwijzing (bewijs) dat dit wel zo is. “Zie je wel, niemand is te vertrouwen.”
Van deconstructief naar constructief
We hoeven geen geleerden te zijn om te beseffen dat communicatie vanuit de dramadriehoek geen constructieve dialoog op gang brengt. De communicatie verloopt niet op gelijk niveau (ouder-kind / aanvaller-slachtoffer-redder), niemand neemt de verantwoordelijkheid voor zijn aandeel in het geheel en er wordt niet gezegd wat hij werkelijk voelt of denkt. Deze manier van communiceren kost veel energie en levert geen positief resultaat.
Op het moment dat je je bewust bent dat je in de dramadriehoek zit, kun je er ook weer uitstappen. Dit doe je door je verantwoordelijkheid te nemen, op een volwassen en eerlijke manier met de ander te communiceren en de ander in zijn waarde te laten. Daarmee verandert meteen de dynamiek van het (rollen)spel met als gevolg dat er constructief gecommuniceerd wordt op gelijkwaardig niveau.
Dit noemen we de winnaarsdriehoek en deze ziet er als volgt uit:
De aanklager (kritische ouder)stelt zich – zonder oordeel over de ander – kwetsbaar op door aan te geven wat hij wil en zonder de ander daarbij te kwetsen “Ik wil je helpen”
De redder (voedende ouder) is zorgzaam en betrokken en laat de verantwoordelijkheid bij diegene die het betreft. “Kan ik je helpen?”
Het slachtoffer (kindrol)stelt zich kwetsbaar op en neemt de verantwoordelijkheid voor de situatie waarin hij zit, compleet met gedachten, gedrag en emoties. Door te vragen “Kun je mij helpen?” zal de ander zich op een volwassen manier aangesproken voelen en als zodanig reageren.
Training Uit de dramadriehoek
In mei kun je bij La Chiave de 1-daagse training “Uit de dramadriehoek” volgen. De training is zowel voor professionals als particulieren die het spel van de dramadriehoek bij zichzelf of anderen herkennen en dit patroon willen doorbreken. Voor meer informatie verwijs ik je naar mijn website www.lachiave.nl/uit-de-dramadriehoek/
Ik ben nog bezig met de ABvC om de training te laten accrediteren en hoop hier binnenkort meer over te horen.
© La Chiave april 2015