Het is inmiddels nagenoeg bij iedereen bekend: de maand oktober staat in het teken van borstkanker. Toch kan er nooit genoeg aandacht zijn voor deze ziekte. Vorige week heb ik nog een presentatie van een collega mogen bijwonen en heb mij daar wederom verbaasd over voorbij- en terugkerende thema’s als slechte communicatie op de werkvloer, onbegrip van collega’s, moeizame dossiervorming richting UWV, bedrijfsartsen die werknemers zien strubbelen met re-integratie en toch alleen maar over het opbouwen van het aantal uren kunnen praten. Het is tenenkrommend. Maar ook zo begrijpelijk. Want hoe kun je het wel goed doen? Elk ziektebeeld is anders, elke behandelingen is anders, de uitwerkingen zijn anders en het belangrijkste: ieder mens is anders! je kunt geen protocollen of procedures loslaten op een ziekte als kanker en dat maakt deze ziekte ook anders dan de meeste anderen.
Stelling: Ziekte overkomt je, arbeidsongeschiktheid is een keuze.
Klopt helemaal want waarom meldt de ene medewerker met hoofdpijn zich ziek en slikt de andere een paracetamol en gaat toch aan het werk? Gedrag wordt er meteen gedacht. Verantwoordelijkheidsgevoel is een tweede gedachte. Binding met het bedrijf. Sfeer op de werkvloer. Inderdaad stuk voor stuk zaken die absoluut meespelen bij een ziekmelding van een medewerker. Hoe zit dat als het om kanker gaat? Geldt dit dan ook? Want waarom meldt de ene medewerker zich na het stellen van de diagnose direct ziek en blijft de ander tot het moment dat de behandeling(en) start(en) werken terwijl beide medewerkers zich op dat moment niet ziek voelen? Ook dan kan er uiteraard sprake zijn van persoonlijke motieven die meespelen. En toch wil ik hier een hele grote MAAR laten vallen want kanker wordt niet voor niets “de sluipmoordenaar” genoemd. Iemand kan zich weliswaar niet ziek voelen, maar is dit wel degelijk. Het lichaam is op dat moment mogelijk al weken bezig met het bestrijden van en vechten tegen al die woekerende cellen en dat kost energie. Is het dan zo vreemd dat iemand zich ziek meldt op het moment dat hij zich weliswaar niet ziek voelt maar waar wel een zeer ernstige en soms levensbedreigende diagnose gesteld is waarbij de bodem onder de voeten van de medewerker weggemaaid lijkt te zijn? Nee dat is verre van vreemd en toch is het ook niet raar dat iemand er voor kiest om wel verder te werken. Voor beiden valt heel veel te zeggen en ik adviseer werkgevers dan ook om onbevooroordeeld voor beide argumenten open te staan en – eventueel in samenwerking met de bedrijfsarts – met de medewerker te bespreken wat in dit geval de beste keuze is.
Vraag: Is de persoon die ik straks terugkrijg op de werkvloer nog wel de zelfde persoon?
Dat is heel goed mogelijk. In elk geval zetten zieke medewerkers alles op alles om weer ‘de oude’ te worden en weer terug te keren in hun huidige functie bij de eigen werkgever. Maar het kan ook zomaar zijn dat het antwoord op deze vraag nee luidt. Dit kan door meerdere oorzaken komen:
- Medewerker blijft last houden van medische beperkingen. Veel gehoorde klachten zijn bijvoorbeeld vermoeidheid en concentratieproblemen. Door deze medische beperkingen is het soms noodzakelijk om de eigen functie (indien mogelijk) aan te passen. Soms is het ook niet meer mogelijk om de eigen functie uit te voeren of bestaat daar twijfel over. Dit wordt door een arbeidsdeskundige onderzocht. Mogelijk volgt dan het advies om re-integratie 2e spoor in te zetten. Vaak ook zie je een 2-sporenbeleid omdat een behandeltraject lang kan duren en het vanwege de tijdsdruk inzake Wet Verbetering Poortwachter nog niet duidelijk is of medewerker terug kan keren in de eigen functie omdat deze niet voldoende tijd heeft gehad om te re-integreren.
- Een dusdanig ingrijpende ziekte doet iets met de mens en hoe hij/zij in het leven staat. Soms veranderen mensen door hernieuwde inzichten of liggen de prioriteiten anders. Uit praktijkervaring weet ik dat nagenoeg elk mens dat met kanker te maken heeft (gehad), op een punt beland waarin alle facetten van het leven de revue passeren om opnieuw gewogen te worden. Soms gebeurt dit al tijdens het ziekteproces en de eventuele behandelingen, maar vaker gebeurt dit pas na verloop van tijd. De eerste tijd ligt de focus op de behandeling en het herstel. Vervolgens wordt die focust verlegd naar re-integreren en vaak gebeurt het dan dat pas in een later stadium het (geestelijke) verwerkingsproces op gang komt. Het is belangrijk dat ook hier aandacht aan besteed wordt. Het is niet altijd mogelijk om weer de oude te worden en soms ook niet eens wenselijk.
Stelling: iemand die kanker heeft (gehad) kun je beter niet aannemen.
Enkele feiten: 40% van de werkgevers is minder snel geneigd om iemand met/na kanker aan te nemen. 24% van de medewerkers die herstelt van kanker krijgt uiteindelijk ontslag.
Ze liegen er niet om deze cijfers en vanuit het perspectief van de werkgever misschien ook wel begrijpelijk als je je bedenkt dat er nog steeds een groot taboe heerst rondom kanker. Dit taboe veroorzaakt angst en die wil ik graag wegnemen:
Procentueel gezien is het verschil dat relatief ‘gezonde’ mensen kanker krijgen en mensen die al kanker hebben gehad en het terugkrijgen minimaal. Mensen die de diagnose kanker hebben (gehad) worden goed onder controle gehouden, terwijl relatief ‘gezonde’ mensen deze intensieve controle niet krijgen.
Op het moment dat er al een WIA-keuring heeft plaatsgevonden en een medewerker is minder dan 35% arbeidsongeschikt verklaard, wil dat zeggen dat deze medewerker voldoende arbeidsmogelijkheden heeft en dus gewoon kan werken.
Is er wel sprake van een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheidspercentage dan loop je als nieuwe werkgever tegen een aantal (financieel) aantrekkelijke regelingen op:
- Een nieuwe werkgever kan iemand een proefplaatsing aanbieden van maximaal 2 maanden.
- Een nieuwe werkgever kan een mobiliteitsbonus aanvragen bij de belastingdienst die tot wel € 7.000,00 per jaar kan oplopen.
- Een nieuwe werkgever heeft mogelijk recht op Lage Inkomens Voorziening.
- Een nieuwe werkgever kan loondispensatie aanvragen.
- Maximaal 5 jaar “no risk polis”: dat wil zeggen dat het UWV het loon van de nieuwe medewerker betaalt mocht deze opnieuw uitvallen wegens ziekte.
- Een nieuwe werkgever kan vergoeding aanvragen voor het aanpassen van de werkplek.
Stuk voor stuk aantrekkelijke regelingen die de angst om een ‘zieke’ werknemer aan te nemen, kunnen wegnemen. Sterker nog: waarom zou u iemand die zo graag weer aan het werk wil en dus uiterst gemotiveerd is niet aannemen? Mede doordat we steeds ouder worden, stijgt ook het aantal kankerpatiënten maar het aantal mensen dat deze ziekte overleefd, stijgt ook.
Uitspraak: “Kanker en werk: een combinatie die werkt”